Andriy Yermak, chánh văn phòng của Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky, ngày 5/12 cảnh báo nước này đối mặt nguy cơ lớn để thua trong xung đột với Nga nếu quốc hội Mỹ không nhanh chóng thông qua khoản viện trợ cho Kiev.

Tuyên bố được ông Yermak đưa ra sau khi Giám đốc Văn phòng Quản lý và Ngân sách Nhà Trắng Shalanda Young viết thư gửi lãnh đạo quốc hội rằng Mỹ đã "cạn tiền" để hỗ trợ Ukraine.

"Nếu quốc hội không hành động, đến cuối năm nay, chúng ta sẽ không còn nguồn lực để mua thêm vũ khí và thiết bị cho Ukraine, cũng như cung cấp khí tài từ kho dự trữ quân sự của Mỹ", bà Young viết.

Tổng thống Mỹ Joe Biden hồi tháng 10 đề nghị quốc hội thông qua gói ngân sách 106 tỷ USD, trong đó có 61 tỷ USD viện trợ Ukraine, cùng các khoản chi cho Israel, an ninh biên giới Mỹ - Mexico và các lợi ích của Washington ở Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương. Tuy nhiên, dự luật ngân sách này đến nay vẫn bế tắc ở Hạ viện do đảng Cộng hòa kiểm soát.

Nhà Trắng không thể được thuyết phục được các nghị sĩ Cộng hòa tiếp tục viện trợ cho Kiev, khi họ tỏ ra hoài nghi về quy mô viện trợ và cách thức phân bổ nó. Phe Cộng hòa cũng yêu cầu ngân sách viện trợ cho Ukraine phải đi kèm với thay đổi trong chính sách kiểm soát biên giới của Mỹ, điều kiện bị Nhà Trắng kiên quyết phản đối.

Trong tuyên bố trả lời thư của bà Young, Chủ tịch Hạ viện Mike Johnson tranh luận rằng chính quyền Tổng thống Biden "đã không giải quyết được một cách cơ bản" những lo ngại của thành viên đảng Cộng hòa tại Hạ viện về chiến lược ở Ukraine và "giải trình về khoản viện trợ do Mỹ cung cấp bằng tiền thuế của người dân".

Ông cũng tiếp tục đưa ra điều kiện gắn vấn đề viện trợ cho Ukraine với chính sách kiểm soát biên giới phía nam Mỹ. "Các thành viên đảng Cộng hòa tại Hạ viện quyết định rằng bất kỳ gói viện trợ bổ sung nào cho an ninh quốc gia cũng phải bắt đầu từ chính vấn đề biên giới của chúng ta. Chúng tôi tin cả hai vấn đề có thể được thống nhất nếu các thành viên Dân chủ ở Thượng viện và Nhà Trắng đàm phán hợp lý", ông nói.

Tại cuộc họp báo Nhà Trắng ngày 4/12, Cố vấn An ninh Quốc gia Jake Sullivan nhấn mạnh quốc hội đang đối mặt "lựa chọn khó khăn" về ngân sách.

Khi được hỏi liệu chính quyền có "Kế hoạch B" trong trường hợp dự luật ngân sách không được thông qua hay không, ông nói "quốc hội phải cung cấp ngân sách hoặc Mỹ không thể tiếp tục hỗ trợ Ukraine. Chúng tôi sẽ cố gắng vận động mọi người làm như vậy".

Ông Sullivan nói thêm việc không thể thông qua gói ngân sách viện trợ cho Kiev sẽ làm suy yếu nỗ lực của Mỹ trong vận động các thành viên trong liên minh quốc tế hỗ trợ Ukraine.

Viện trợ cho Ukraine tiếp tục là chủ đề gây tranh cãi trong quốc hội Mỹ. Hồi tháng 9, dưới áp lực từ các thành viên Cộng hòa ở Hạ viện, các nhà lập pháp nhất trí loại bỏ khoản viện trợ cho Kiev khỏi dự luật ngân sách tạm thời để ngăn nguy cơ chính phủ đóng cửa.

Động thái này diễn ra chỉ 9 ngày sau khi Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky bay tới Washington và kêu gọi các nghị sĩ Mỹ duy trì nguồn viện trợ cho Ukraine.

Nếu quốc hội Mỹ không thông qua dự luật ngân sách 106 tỷ USD để Mỹ duy trì nguồn viện trợ cho Ukraine, Washington sẽ khiến Kiev gặp nhiều khó khăn trên chiến trường và làm tăng khả năng chiến thắng cho Moskva, theo bà Young.

"Nếu sự hỗ trợ của chúng ta chấm dứt, nó sẽ gây ra những vấn đề nghiêm trọng cho Ukraine. Dù các đồng minh của chúng ta trên khắp thế giới đang tăng cường giúp Kiev, sự hỗ trợ của Mỹ vẫn rất quan trọng và không thể thay thế", bà cho hay.

Nhà Trắng cho biết nhiều bức thư tương tự đã được gửi tới các lãnh đạo phe Cộng hòa và Dân chủ tại cả Hạ viện lẫn Thượng viện Mỹ nhằm thúc đẩy họ thông qua dự luật ngân sách.

Thượng viện Mỹ dự kiến sớm bỏ phiếu về đề xuất ngân sách an ninh quốc gia bổ sung của Tổng thống Biden. Tuy nhiên, các thành viên Cộng hòa ở Thượng viện đe dọa phản đối gói ngân sách nếu nó không bao gồm các thay đổi về chính sách biên giới.

Thượng nghị sĩ Cộng hòa James Lankford, người dẫn đầu các cuộc đàm phán lưỡng đảng về ngân sách, nói với chương trình This Week của ABC News ngày 3/12 rằng ông không thể ủng hộ các khoản viện trợ nước ngoài nếu các yêu cầu về củng cố an ninh biên giới Mỹ không được chấp thuận.

Quốc hội Mỹ trong gần hai năm qua đã thông qua 111 tỷ USD viện trợ cho Ukraine. Tính tới giữa tháng 11, bà Young cho biết Lầu Năm Góc đã sử dụng 97% trong số 62,3 tỷ USD nhận được và Bộ Ngoại giao đã sử dụng hết 4,7 tỷ USD được phân bổ.

Khi cuộc chiến ở Ukraine chưa có dấu hiệu dừng lại, cuộc thăm dò gần đây của Trung tâm Nghiên cứu Quan hệ Công chúng NORC - AP cho thấy gần một nửa người Mỹ cho rằng nước này đang viện trợ quá nhiều cho Ukraine. Một số cuộc thăm dò cũng chỉ ra phe Dân chủ ngày càng quan tâm nhiều hơn tới an ninh biên giới và nhập cư hơn là Ukraine.

Trong thư, bà Young cảnh báo kịch bản Ukraine bị đè bẹp trên chiến trường vì thiếu viện trợ và cuộc chiến có thể lan rộng thành xung đột khu vực quy mô lớn, ảnh hưởng tới các đồng minh của Washington, đe dọa binh sĩ Mỹ ở nước ngoài.

"Tôi phải nhấn mạnh rằng giúp Ukraine tự vệ cũng sẽ thúc đẩy lợi ích an ninh quốc gia của Mỹ. Lựa chọn của quốc hội với dự luật ngân sách sẽ tạo ra tác động lâu dài trong nhiều năm tới", bà nói.

Thanh Tâm (Theo Washington Post, WSJ, Guardian)