Cuối tuần qua, một giải chạy trail ở khu vực phía Bắc ghi nhận sự cố đáng tiếc, khi một VĐV tham gia cự ly 50km không may gặp sự cố về sức khỏe. Dù được đội ngũ cứu hộ sơ cứu rồi chuyển đến bệnh viện, người này không thể qua khỏi và qua đời vào sáng sớm ngày 24/3.

"Tối 23/3, một số người chạy phía sau thấy VĐV có dấu hiệu sức khỏe bất ổn và đã lại gần để giúp đỡ. VĐV sau đó ngất xỉu. Những người này sau đó báo tin cho ban tổ chức. Một đội cứu hộ gồm 14 thành viên bao gồm y tế và thành viên ban tổ chức đã hỗ trợ y tế khẩn cấp và chuyển VĐV đến bệnh viện. Tuy nhiên, rất tiếc sau khi được các y, bác sĩ cấp cứu, VĐV đã không qua khỏi và từ trần vào sáng sớm ngày Chủ Nhật, ngày 24/3/2024", ban tổ chức giải thông báo.

Trước đây, từng có những trường hợp VĐV tử vong khi tham gia các giải chạy trail cũng như chạy road. Và thực tế cho thấy chạy đường dài hay chạy địa hình đều tiềm ẩn nguy cơ sức khỏe, đòi hỏi VĐV và ban tổ chức phải chuẩn bị cho những tình huống xấu. Tuy nhiên, chạy trail có những đặc thù mà nếu sự cố xảy ra, đòi hỏi khả năng tự xử lý của VĐV cao hơn.

"Khi đăng ký thi đấu một giải chạy, VĐV phải chịu trách nhiệm về an toàn của bản thân trước tiên. Địa hình của các giải chạy trail đa dạng, thời tiết khó lường. Có rất nhiều tình huống có thể xảy ra. Đường chạy trail thường đi sâu vào rừng hay đồi núi, các khu vực vắng vẻ. Ban tổ chức sẽ bố trí người ở checkpoint, nhưng khoảng cách giữa các điểm này khá xa. Chưa kể đường đi khó khăn, khiến đội ngũ y tế khó tiếp cận nếu có sự cố", anh Dan Lee, một chân chạy trail lâu năm và đang làm HLV chạy trail ở TP HCM chia sẻ.

Thời tiết ở các giải trail cũng khắc nghiệt không kém cung đường. Đặc biệt ở các cự ly dài trên 50km, VĐV hoàn toàn có thể thi đấu trong thời gian dài hơn một ngày. Như vậy, họ vừa phải chạy vào thời điểm giữa trưa nắng nóng, rồi đối mặt tình trạng nhiệt độ giảm xuống nhanh chóng vào đêm, gây ra hiện tượng sốc nhiệt. Một số giải diễn ra ở nơi có thời tiết nắng nóng 37 đến 38 độ C, nhưng những đoạn lên núi cao, nhiệt độ có thể giảm xuống 2 đến 3 độ.

Khả năng giao tiếp giữa VĐV và ban tổ chức cũng là một vấn đề khi có sự cố xảy ra. Do đường chạy trail có thể đi qua những điểm không có sóng điện thoại, và có nhiều lối mòn khiến nguy cơ bị lạc cao hơn, đã có nhiều VĐV mất liên lạc với ban tổ chức. Thông thường, ban tổ chức thường bố trí các sweeper (người chạy cuối đoàn) để đảm bảo không VĐV nào xuất phát mà không về đích. Tuy nhiên, những người này chỉ có thể chú ý đến các VĐV bị tuột lại, chứ không thể đảm bảo VĐV ở giữa đoàn đua tránh khỏi bị lạc.

"Gần như không có cách nào để ban tổ chức có thể ứng cứu nhanh hơn, nếu xảy ra sự cố với VĐV ở các giải trail. Chỉ có một số biện pháp giảm thiểu rủi ro, như cho crew đi tuần thường xuyên, trang bị bộ đàm cho crew, bố trí các điểm checkpoint ở nơi ôtô có thể tiếp cận, thậm chí trang bị trực thăng như các giải ở châu Âu...", anh Vũ Tiến Việt Dũng - HLV của Vietnam Ultra Trail và là thành viên ban tổ chức nhiều giải chạy - cho biết.

Hiện nay, trước khi tham gia các giải chạy trail, VĐV được yêu cầu phải khai báo tình hình sức khỏe. Tuy nhiên, nhiều runner chỉ hoàn thành qua loa, thậm chí giấu các bệnh của bản thân để tham gia. Ngoài ra, tình trạng bib giả, bib sang tên, bib không chính chủ vốn phổ biến trong giới chạy bộ Việt Nam càng làm vấn đề thêm phức tạp, vì người cam kết với ban tổ chức không thực sự tham gia không đua.

Chạy bộ bùng nổ trong thời gian gần đây, các giải chạy xuất hiện ngày càng nhiều, kéo theo lượng VĐV gia tăng nhanh chóng. Tuy nhiên, không phải mọi người đều chuẩn bị kỹ, hoặc lường trước những nguy hiểm có thể xảy đến với bản thân khi tham dự. Một số người được truyền cảm hứng từ hình ảnh của bạn bè, người thân, nhưng tập luyện chưa đủ đã đăng ký các cự ly khó, khiến nguy cơ về sức khỏe càng gia tăng. Hoặc có trường hợp đã có nền tảng thể lực nhờ chơi các môn thể thao khác trước đó, nhưng khi chuyển sang chạy trail lại chủ quan, không chịu tìm hiểu kỹ.

Ở một số giải, ban tổ chức thường tổ chức các buổi chia sẻ kiến thức, cập nhật thông tin về đường đua trước giải. Tuy nhiên, thông tin ở những buổi này thường không đầy đủ và cũng không bắt buộc VĐV tham gia. Theo anh Dan Lee, ngay cả những giải trail hàng đầu thế giới như UTMB ở Pháp cũng không có hướng dẫn chi tiết về an toàn cho VĐV, mà chỉ hướng dẫn về cách sử dụng vật dụng hỗ trợ để sơ cứu. Vì thế, VĐV cần tự bổ sung kiến thức qua mạng, hoặc tham gia những buổi chia sẻ do các tổ chức chuyên về sơ cứu y tế hoặc VĐV, HLV có kinh nghiệm tổ chức.

"Có lần, khi tham dự giải Mantra Summit Challenge ở Indonesia hồi năm 2022, tôi bị ngã và bị lật cổ chân. Khi ấy, tôi chọn ngồi xuống, nghỉ ngơi một lúc. Sau đó, một VĐV người Singapore phía sau hỗ trợ tôi về đích. Tôi nghĩ khi sự cố xảy ra, đầu tiên, VĐV không nên hoảng loạn. Hãy lắng nghe cơ thể, nếu có dấu hiệu bất ổn, hãy dừng lại nghỉ một chút thì tốt hơn là cố đi tiếp để đến điểm hỗ trợ của ban tổ chức. Hãy nhớ luôn có VĐV khác hoặc sweeper phía sau có thể hỗ trợ mình. Sweeper đôi khi được trang bị bộ đàm, có thể liên lạc với đội hỗ trợ nhanh chóng nếu có chuyện", anh Dan Lee chia sẻ.

Hiện nay, việc VĐV Việt Nam tham gia các giải đấu nước ngoài ngày càng phổ biến. Ở nơi "đất khách quê người", họ có thể gặp nhiều khó khăn hơn để tìm sự trợ giúp nếu xảy ra sự cố. Vì thế, yếu tố an toàn càng nên được xem xét nhiều hơn. Ví dụ, một số giải trail không bắt buộc VĐV mang theo thiết bị định vị GPS, nhưng VĐV có thể tự thuê bên ngoài để đảm bảo ban tổ chức có thể theo dõi và tìm ra trong trường hợp VĐV bị lạc.

"Tôi nghĩ việc hiểu bản thân cần gì rất quan trọng khi tham gia một giải chạy trail. Để làm điều này, tôi thường rút kinh nghiệm, dành nhiều thời gian để suy nghĩ về thất bại hay sai lầm khi xử lý tình huống, qua đó tránh lặp lại. VĐV cần giữ tâm lý tích cực, tránh bi quan khi xảy ra sự cố, biết cân nhắc, đừng cố quá dẫn đến đưa ra quyết định không chính xác. Nên nhớ chạy bộ là cuộc chơi lâu dài. Nếu thất bại, thì đó cũng là một bài học để lần sau trở lại mạnh mẽ hơn", anh Việt Dũng nói.

Quỳnh Chi